Ścieranie zębów to coraz częstszy powód wizyt w gabinetach stomatologicznych. Jest problemem nie tylko estetycznym, ale także zdrowotnym. Jakie są przyczyny ścierania zębów, jak ono objawia i jak się je leczy?
Jakie są przyczyny ścierania zębów?
Przyczyn zbyt szybkiego i nadmiernego ścierania zębów jest wiele. Do najczęściej występujących zalicza się wady zgryzu jak np. nieprawidłowa relacja szczęki do żuchwy, a także przesunięcie zębów na skutek nieuzupełnionych braków w uzębieniu (w szczególności w przypadku braku zębów trzonowych). Szkliwo może nadmiernie ścierać się także z powodu źle dobranej wysokości odbudowy protetycznej oraz złej wysokości wypełnienia w zębie. Zdarza się też, że za nadmierne ścieranie szkliwa odpowiada nieprawidłowa praca mięśni, które odpowiadają za przeżuwanie pokarmu. Do innych przyczyn ścierania zębów nalezą:
- nadmierny stres, na skutek którego następuje ściskanie żuchwy i zgrzytanie zębami tzw. bruksizm,
- nieprawidłowa higiena jamy ustnej (np. stosowanie past z drobinkami ścierającymi szkliwo, używanie zbyt twardych szczoteczek do mycia zębów),
- nieprawidłowe odżywianie się (np. spożywanie kwaśnych pokarmów, picie napojów gazowanych).
Czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo ścierania się zębów może być także uprawianie sportów siłowych, podczas których następuje zaciskanie szczęki, a także takie szkodliwe nawyki jak np. obgryzanie paznokci czy gryzienie długopisów.
Jak objawia się ścieranie zębów?
Pierwsze objawy ścierania zębów mogą być niewidoczne. Często są bagatelizowane przez pacjenta. Do początkowych objawów można zaliczyć pojawienie się (nie występującej wcześniej) nadmiernej wrażliwości zębów na ciepłe, zimne, słodkie oraz kwaśne pokarmy i napoje oraz starcie guzków kłów. U chorego często pojawia się napięcie mięśni przyczepiających się do żuchwy oraz przebarwienia i ubytki zęba w okolicach jego szyjki. Chory może zauważyć u siebie także zabarwienie koloru szarego brzegów siekaczy centralnych.
Problem ze ścieraniem zębów może objawia się także pojawieniem się śladów po zagryzaniu na wewnętrznej części policzków oraz widocznych tarć na zębach, które służą do przeżuwania pokarmów. W przypadkach bardziej zaawansowanych, chory dodatkowo może zauważyć u siebie pęknięcia na szkliwie oraz kruszenie się brzegów górnych i dolnych jedynek. Często dochodzi do zaniku przyzębia, przemieszczenia się niektórych zębów oraz ostrych dolegliwości bólowych. Może dojść także do rozbudowania dolnej części twarzy, zmiany w jej rysach jak np. ich wyostrzenie.
Dolegliwości bólowe będące skutkiem nadmiernego ścierania zębów to głównie bóle głowy (najczęściej po przebudzeniu), bóle w okolicach stawu skroniowo-żuchwowego oraz napięcie mięśni karku.
Chory powinien poprawić nawyki związane z higieną jamy ustnej. Kluczowym w tym przypadku jest wymiana zbyt twardej szczoteczki na taką o średnim lub miękkim włosiu i zrezygnowanie z past o dużej abrazyjności. Pod żadnym pozorem nie wolno myć zębów „domowymi” sposobami jak np. pastą z zawartością sody spożywczej. Osoby które mają problem ze ścieraniem szkliwa powinny zrezygnować ze szczotkowania zębów przez pół godziny po zjedzeniu lub wypiciu czegoś kwaśnego.
Na podstawie wywiadu i przeprowadzonego badania, lekarz uznaje jakie leczenie należy podjąć. W niektórych przypadkach wystarczy prosta zmiana nawyków i leczenie rehabilitacyjne. U innych pacjentów kluczowe może okazać się włączenie leków uspokajających, jeśli za ścieranie odpowiada nadmierny stres.
Leczenie ścierania zębów u stomatologa – najczęstsze sposoby
W zależności od indywidualnej sytuacji pacjenta oraz stopnia zaawansowania choroby, lekarz stomatolog dobiera najbardziej skuteczny sposób leczenia. Jednym z nich jest zastosowanie szyny relaksacyjnej. Zakłada się ją na czas snu, a jej podstawowym zadaniem jest zabezpieczenie zębów przed ścieraniem o siebie nawzajem. Rozluźnia ona mięśnie oraz przyczynia się do zwiększenia wysokości zwarcia jamy ustnej.
Kolejnym sposobem leczenia stomatologicznego jest zastosowanie deprogramatora. Jest to szczególny rodzaj zdejmowanego aparatu ortodontycznego, który zaleca się nosić przez określony czas (najczęściej od 7 do nawet 21 dni). Zadaniem deprogramatora jest przywrócenie starego ułożenia żuchwy i szczęki oraz ułożenie jej w najkorzystniejszej i najwygodniejszej pozycji. W obu ww. przypadkach leczenia równolegle stosuje się dodatkowo rehabilitację.
Innym sposobem leczenia nadmiernego ścierania zębów jest zastosowanie toksyny botulinowej. Botoks wstrzykuje się w mięśnie żwaczy. Celem zabiegu jest rozluźnienie mięśni twarzy i zmniejszenie ich napięcia. Ostrzykiwanie powtarza się początkowo co pół roku, aby podtrzymać docelowy efekt.
Ostatnim etapem leczenia jest odbudowa estetyczna zębów poprzez ich wypełnienie lub wykonanie licówek porcelanowych (w przypadku zębów przednich) lub nakład (w przypadku zębów tylnych).
Warto również pamiętać o tym, że niekiedy zęby ulegają szybszemu ścieraniu ze względu na ich niewłaściwe ustawienie. Zanim stomatolog przystąpi do odbudowy startych zębów, niekiedy konieczne będzie przeprowadzenie leczenia ortodontycznego.
Osoba zmagająca się z nadmiernym ścieraniem zębów powinna jak najszybciej zgłosić się do lekarza dentysty. Zgrzytanie zębami w nocy, pierwsze ubytki w szkliwie oraz napięcie mięśni żuchwy i szczęki powinno być niepokojącym sygnałem. Sam proces leczenia i rekonwalescencji może być długotrwały, dlatego tak ważne jest szybka interwencja.